Dit artikel is bijgewerkt op 12 december, 2023.
Met een dikke stapel briefjes in mijn broekzak loop ik naar de supermarkt in Buenos Aires. Niemand kijkt gek op, want net als ik tovert iedereen bij de kassa een uitpuilende stapel Argentijnse pesos uit zijn zak. Met een uitgerekt elastiekje worden alle briefjes bij elkaar gehouden. Noodzaak ook, want de prijzen van producten in de winkel stijgen elke dag. Met stickers worden de nieuwe prijzen over de oude prijzen geplakt. Een tripje naar de supermarkt is absoluut geen pretje meer. Met duizend Argentijnse pesos kocht je een aantal maanden geleden een boodschappenmand vol, vandaag de dag een pak melk. Argentinië zit midden in een economische crisis. Al jaren blijft de inflatie maar stijgen en stijgen. De koopkracht van de Argentijnen daalt met de dag. In deze blog leg ik uit waarom er hoge inflatie is in Argentinië en wat voor invloed dit heeft op het land.
Het "Parijs van het Zuiden"
Argentinië is één van de rijkste en meeste welvarende landen van Zuid-Amerika. Hoewel het land vanaf 2020 in een economische crisis zit, deed het in de vorige eeuw nog mee op wereldtoneel. In de 19de eeuw tot het begin van de 20ste eeuw was Argentinië namelijk één van de rijkste landen ter wereld. Dit kwam met name door de komst van veel Europese migranten uit Italië en Spanje. Hoofdstad Buenos Aires werd in die periode het “Parijs van het Zuiden” genoemd. Argentinië was voor velen een land van welvaart en mogelijkheden. Helaas is deze “bloeiende” geschiedenis voor de Argentijnen nu alleen nog maar een warme herinnering.
Een geschiedenis van crises en inflatie
Tijden veranderen voor Argentinië na de Tweede Wereldoorlog. In de 20ste eeuw kent Argentinië veel politieke instabiliteit en economische problemen. Zo krijgt het land te maken met autoritaire regimes als gevolg van verschillende militaire coups, stijgt de corruptie en daalt het vertrouwen in de politiek. Het land heeft pas vanaf de jaren ’80 een stabiele democratie. Als gevolg van de politieke instabiliteit gaat het, economisch gezien, alle kanten op. Daarnaast krijgt Argentinië een flinke klap door de grote depressie in 1929 en de Zuid-Amerikaanse schuldencrisis in 1982. Tussen 1999 – 2002 is er wederom een grote economische crisis in het land. Hyperinflatie en economische onzekerheid zijn dus zeker geen onbekende fenomenen voor de Argentijnen.
4x waarom er nu hoge inflatie is in Argentinië
Vanaf 2020 zit Argentinië in een nieuwe economische crisis. En het is een flinke, want de Argentijnse economie ligt zwaar in de kreukels. Begin dit jaar bereikte de inflatie al 100%. Eind oktober was de inflatie maar liefst 138% en gaat de 200% binnenkort nog bereiken. Door deze inflatie worden Argentijnse pesos steeds minder waard. Hoe dit precies komt? Ik bespreek hieronder de vier grootste oorzaken van de huidige inflatie in Argentinië.
1. Schulden door slecht politiek beleid
Argentinië heeft al jaren een hoop schulden bij het IMF (46 miljard dollar volgens The Economist). Het land leent geld, maar het lukt ze maar niet om het geld terug te betalen aan het IMF. En dit is weer het gevolg van jarenlang slecht en inefficiënt politiek beleid. Het lukt het land maar niet om hun economie weer op de been te krijgen. En ja, het IMF is niet happig om geld te lenen aan een land dat keer op keer zijn leningen niet terugbetaalt. Eind juli besloot het IMF het land een kleine lening te geven (ca. 7 miljard dollar), omdat het land een onzekere periode ingaat met verkiezingen eind oktober.
Om de hoge kosten van het beleid te kunnen blijven dekken is de Argentijnse regering overgegaan op een noodoplossing: het massaal bijprinten van Argentijnese pesos. En het gevolg hiervan? Een nog snellere stijging van de inflatie.
2. Extreme droogte
Argentinië heeft te maken met extreme droogte (het meest extreem in zestig jaar). Dit heeft invloed op de productie in het land, terwijl de Argentijnse economie bijna geheel draait op de export van tarwe, graan, mais en soja. Geld sparen is lastig als je te weinig inkomsten binnenkrijgt.
3. Oorlog Oekraïne
Heel de wereld voelt de gevolgen van de oorlog in Oekraïne, ook Argentinië. Door de oorlog zijn de prijzen voor voedsel en energie flink gestegen. Hogere kosten dus voor Argentinië, die al flink in de schulden zit.
4. De Coronacrisis
Ook de coronacrisis heeft een enorme impact gehad op de Argentijnse economie van vandaag. Dit komt, net als bij punt 2, doordat de economie van het land sterk afhankelijk is van de export van o.a. graan en tarwe. De focus van de regering lag tijdens de crisis op het steunen van de lokale ondernemingen (dus hogere overheidsuitgaven) en niet op het aflossen van schulden bij het IMF.
De gevolgen van de inflatie
De extreem hoge inflatie gaat de Argentijnen niet in de koude kleren zitten. Ik zet hieronder de drie belangrijkste gevolgen op een rij.
40% armoede
De meest recente cijfers geven aan dat maar liefst 40% van de Argentijnen onder de armoedegrens leeft. Met name de voedselprijzen in het land stijgen enorm. De werkeloosheid in het land daalde het afgelopen jaar tot ca. 6%, maar door de extreme inflatie kunnen ook mensen met een baan niet meer rondkomen.
In november 2023 sprak ik een aantal studenten uit Tucumán die op schoolreis zijn. Niet de hele klas kon mee, want ja een schoolreis kost wat. Ook vertellen ze dat even naar de supermarkt gaan niet altijd meer kan. Voor veel producten (bv het favoriete drankje fernet) gaan ze nu op zoek naar goedkopere vervangers.
Opkomst extreem-rechts
Het gaat niet goed in Argentinië. Zoals je wel vaker ziet in de geschiedenis gaat dit vaak gepaard met een ommezwaai in de politiek. In Argentinië hebben de problemen gezorgd voor de opkomst van een nieuwe extreem-rechte politicus; zijn naam: Javier Milei. En hij is extreem populair, want hij heeft de verkiezingen van 19 november gewonnen. De Argentijnen geven zo een duidelijk signaal af dat ze klaar zijn met de vorige linkse regeringspartij.
De ideeën van Milei zijn te vergelijken met die van Trump en de ex-Braziliaanse president Bolsenaro. Zo wil hij bijvoorbeeld van de Argentijnse peso af en gelooft hij niet in de klimaatcrisis. Ook wil hij flink bezuinigen, onder andere door het afschaffen van een aantal ministeries. Daarnaast is Milei eerlijk in zijn communicatie. Hij zegt dat het geen makkelijke weg gaat worden om de Argentijnse economie er weer bovenop te krijgen en dat het land de komende tijd door een diep dal moet.
Alternatieve wisselkoersen: de Blue Dollar
Door de torenhoge inflatie in Argentinië is er een zwarte markt ontstaan voor stabiele valuta’s. Hierdoor is er een “nieuwe” wissselkoers ontstaan*: de Blue Dollar. Dit is een hele gunstige koers, aangezien iedereen in Argentinië liever stabiele valuta’s heeft dan onstabiele Argentijnse pesos. Dit betekent dat als jij je euro’s (of een andere stabiele valuta) inwisselt voor Argentijnse pesos, je bijna dubbel zoveel pesos krijgt! Want men veel liever jouw waardevaste euro. Het leven in Argentinië als toerist is op dit moment dan ook heel goedkoop. Je betaalt immers de helft voor alles. Confronterend natuurlijk als je bedenkt dat veel Argentijnen maar moeilijk rondkomen.
In Salta sprak ik een aantal Argentijnse dames waarmee we de de huidige situatie bespraken. De lonen stijgen voor veel mensen niet mee met de inflatie. Bovendien zijn er steeds meer beroepsgroepen (veelal zelfstandigen) die aangeven dat ze betaald willen worden in dollar. Dit gold ook voor deze twee dames , die in de advocatuur werken. Op deze manier zijn zij namelijk zeker dat de waarde van hun geld niet daalt. En zo profiteren ook zij van de Blue Dollar. Helaas is dit een optie die niet voor elke Argentijn is weggelegd.
Wil je meer weten over het gebruik van de Blue Dollar? Lees dan mijn blog over hoe jij gebruik kunt maken van de Blue Dollar in Argentinië.
* Er bestaan, naast de Blue Dollar, ook nog andere alternatieve wisselkoersen in Argentinië als gevolg van de inflatie. Ik vind het overbodig om deze allemaal te bespreken, dus heb ik ervoor gekozen om me te focussen op de koers die voor jou geldt als je naar Argentinië zou reizen.
Een ommezwaai
Argentinië heeft het zwaar en gaat gebukt onder veel politiek-economische problemen. Na de verkiezingen van 19 november is er een nieuwe koers bepaald. Dit betekent het begin van (hopelijk) ‘het einde’ van de economische tragedie waar Argentinië in zit. Maar of extreem-rechts de oplossing is? Of de Argentijnen over een tijdje hun boodschappen weer kunnen betalen? De tijd zal het ons leren.
Wil je meer weten over betalen en kosten in Argentinië? Ga dan naar de betalen en kosten pagina van Argentinië.
