Uruguay is een bijzonder land. Niet alleen omdat het relatief klein is, maar vooral omdat het eigenlijk op alle fronten boven haar buurlanden uitsteekt. Zo heeft iedereen in het land toegang tot gratis onderwijs en drinkwater. En zijn het homohuwelijk, abortus én marihuana gelegaliseerd. Best bijzonder als je bedenkt dat Zuid-Amerika (nog steeds) een conservatieve regio is, waar economische ongelijkheid niet anders dan normaal is. Wat is het geheim van Uruguay, de progressieve parel van Zuid-Amerika?
De beste van de klas
Uruguay doet het goed. Niet alleen in vergelijking met andere Zuid-Amerikaanse landen, maar ook met Europa. Zo heeft het al jarenlang een stabiele democratie, is het een van de meest welvarende landen in Zuid-Amerika en is het het veiligste land in de regio. Ook is het veruit het minst corrupte land in Zuid- Amerika. Uruguay scoort op dit laatste punt zelfs beter dan Europese landen zoals Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk.
Maar ook als je in Uruguay rondloopt merk je het. Je ziet, in vergelijking met andere Zuid-Amerikaanse landen, weinig daklozen en bedelaars. En als je iets op straat laat vallen, loopt er altijd wel iemand achter je aan om het je terug te geven. Genoeg voeding voor mij om eens in de (politieke) geschiedenis van Uruguay te duiken.
Een traditie van progressieve en sociale ideeën
Progressieve en sociale ideeën spelen al meer dan honderd jaar een belangrijke rol in Uruguay. Al in 1877 wordt de allereerste onderwijswet aangenomen: verplicht en gratis basisonderwijs voor iedereen. En in de jaren die volgen schieten nog meer verschillende hervormingen uit de grond. Zo zijn bekende sociale hervormingen de achturige werkdag (1915) en gratis hoger onderwijs (1915). Ook zorgt nieuw progressief beleid ervoor dat vrouwen in Uruguay de eerste van Zuid-Amerika zijn met kiesrecht (1927) en dat vrouwen vanaf 1913 kunnen scheiden van hun partner zonder toestemming. Dit laatstgenoemde is zelfs eerder dan in Nederland! Veel van deze hervormingen zijn te danken aan president José Battle y Ordoñez. Ruimdenkende politici als hij hebben een basis gelegd voor het Uruguay van nu.
De ‘armste president ter wereld’
Ook in de 21ste eeuw blijven ‘opvallende’ politici aan het roer in het land. Neem ex-president Jose (Pepe) Mujica. Een ware volksheld. En… niet zomaar! Als linkse marxistische activist sloot hij zich in de jaren 60 en 70 aan bij de Tupamaros, een Uruguayaanse guerillabeweging. Vanaf 1973 tot 1985 zat hij aaneensluitend vast tijdens de militaire dictatuur in het land. Hierna besloot hij als politicus te strijden voor een eerlijk en rechtvaardig Uruguay, eerst als senator vervolgens als president. Tijdens zijn presidentschap (2010-2015) leeft hij een sober leven. Hij doneert ca. 90% van zijn inkomen aan liefdadigheidsinstellingen. Hij krijgt daarom de bijnaam ‘armste president ter wereld’. Dat is nou practice what you preach!
Het is tijdens het presidentschap van Mujica dat het homohuwelijk, abortus én marihuana gelegaliseerd worden. Abortus en het homohuwelijk zijn al erg bijzonder in de regio, maar de regulering van marihuana is al helemaal uniek! In Uruguay kun je marihuana ‘gewoon’ bij de apotheek krijgen. En wij als Nederland zouden voorloper zijn met betrekking tot drugsbeleid?
Een nieuwe progressieve wind?
Vanaf 2020 is president Lacelle Pou aan de macht. Met hem heeft Uruguay sinds vijftien jaar weer een conservatieve (centrum-rechtse) president. Zijn focus ligt op het versterken van de Uruguayaanse economie en het aanpakken van criminaliteit. Gelukkig niet op het terugdraaien van progressieve wetgeving zoals die van de regulering van marihuana of het homohuwelijk. Een fenomeen dat je in landen als de Verenigde Staten weleens vaker ziet. Op dit moment is hij bezig met een hervorming van de pensioenwet. Zijn plan, het verhogen van de pensioenleeftijd van 60 naar 65 jaar, stuit echter op veel woede vanuit de vakbonden, samenleving en oppositie. Daarnaast waait er een nieuwe linkse wind door Zuid-Amerika. Zo koos buurland Brazilië in 2022 voor linkse president Lula en Chili in datzelfde jaar voor de enorm progressieve Boric. Wat heeft deze wind voor Uruguay in petto?
Nieuwsgierig geworden naar José Mujica? Bekijk dan eens deze video. De man is echt een genot om naar te luisteren!
Wil je meer verhalen lezen over Uruguay? Ga dan naar het overzicht met alle blogs over Uruguay.
