Dit is deel 1 van mijn blogreeks over de geschiedenis van (Zuid-)Amerika. Met deze blogreeks neem ik je mee in de rijke geschiedenis van Noord- en Zuid-Amerika en deel ik mijn persoonlijke mening hierover.
1492, een jaar dat vast wel een belletje doet rinkelen bij je. Het is het jaar waarin Columbus voet aan wal zet op een nieuw continent, beter bekend als de ontdekking van Amerika. Het continent wordt al snel omgedoopt tot ‘De Nieuwe Wereld’. Het markeert voor velen van ons het begin van de geschiedenis van de Amerika’s (Noord- en Zuid-Amerika). Ook voor mij, want veel over de geschiedenis van vóór 1492 heb ik nooit geleerd. Best gek eigenlijk toch, aangezien we weten dat er al duizenden jaren mensen in Amerika wonen. Hoe komen we in Europa aan die eenzijdige en beperkte blik op de geschiedenis van Amerika? En hoe heeft dit invloed op onze beeldvorming van het continent en haar inheemse bevolking? Hoog tijd om de geschiedenis van Noord- en Zuid-Amerika te dekoloniseren.
Nieuw gebied om slag te slaan
De geschiedenis van Europa is een rijke, maar ook zeker bloederige. Al honderden jaren zetten Europeanen voet aan land op vreemd gebied, om dit vervolgens zichzelf toe te eigenen. Zo deden de Belgen het in Congo, de Britten het in India of en de Nederlanders het in het huidige Indonesië. Hetzelfde riedeltje, op een andere plek op de wereld. Dit ging vrijwel altijd gepaard met een financieel motief, want in een nieuw gebied valt immers altijd wel wat te halen. Van grondstoffen voor productie in fabrieken tot aan mankracht om producten voor eigen markt op plantages te verbouwen.
Hetzelfde gebeurde ook in Amerika vanaf 1492. De Nieuwe Wereld zat vol met kansen. Allereerst natuurlijk territorium, nieuw land om leeg te roven, maar op lange termijn ook om op te verbouwen en eventueel te wonen. Ook zat Amerika bomvol (nieuwe) grondstoffen zoals katoen, goud en ijzer en nieuwe gewassen zoals maïs, pompoen en tomaat. De Europeanen keken hun ogen uit toen ze de rijkdom van Amerika ontdekten.
Europa centraal
Maar waarom begint de Amerikaanse geschiedenis voor Europa vaak pas in 1492? Nou, dat is eigenlijk heel simpel te verklaren. Elk volk, land of natie heeft de neiging om zichzelf centraal te zetten. Egocentrisme is iets menseigens, aangezien de mens van nature vooral met zichzelf bezig is. Nieuws is pas ‘echt’ nieuws als het invloed heeft op jou en een verhaal wordt pas ‘echt’ interessant als je zelf meespeelt. Dit gaat ook op voor de geschiedenis en hoe we deze bestuderen en vertellen. En is zeker van toepassing op Europa. Dit eurocentrisme is een vervelende karaktereigenschap die gevaarlijk kan uitpakken. Je verliest namelijk de nieuwgierigheid naar de verhalen van anderen.
Zo is het ook gegaan met de geschiedenis van Amerika. Dat verhaal begon pas toen Europa hoofdpersonage werd. Met als gevolg dat de ‘rest’ van de geschiedenis een beetje in de vergetelheid is geraakt. Dit heeft tot op de dag van vandaag invloed op hoe wij kijken naar de geschiedenis van Amerika en haar oorspronkelijke bewoners.
Eenzijdige kijk met een donker randje
Waar denk jij aan bij de geschiedenis van Amerika? Mannen met lasso’s op paarden? Ziekte? Cowboys? Dit zijn kenmerken van de recente geschiedenis van Amerika, nadat de Europeanen voet aan land zetten. Of denk je aan uitgestrekte terrassen? Bijzondere architectuur? De oudste mummies ter wereld? Laatstgenoemden waarschijnlijk niet meteen hè?
De eenzijdige blik op na 1492 geeft de geschiedenis van Amerika een donker randje en doet haar geen recht toe. Bovendien plaatst het de inheemse bevolking in een slachtofferrol. Alsof ze een passieve rol spelen in het verhaal van Amerika en toekeken hoe ze zelf ten onder gingen. Want ja, er zijn een hoop akelige dingen gebeurt. Hele beschavingen zijn verdwenen en daarmee ook een diversiteit aan culturen. Maar dit is maar een deel van het hele verhaal van Zuid-Amerika.
Een nieuwe blik
De afgelopen decennia zien we dat we steeds vaker onze Europese bril afzetten. Zo wordt er steeds meer onderzoek gedaan naar Precolumbiaans Amerika (de periode vóór de kolonisatie van Europa). De behoefte naar de dekolonisatie van het curriculum op scholen en universiteiten in de samenleving stijgt.
Laten we het als we praten over de geschiedenis van Amerika voortaan hebben over de verscheidenheid van Amerika. Want dat was (en is) Amerika: een mengelmoes aan mensen en rijke culturen. Een gebied waar al duizenden jaren mensen wonen (ca 15.000 jaar) en dat vol zat met complexe en intellectuele samenlevingen. Samenlevingen waar het wiel, kalenders en rekenen werd uitgevonden. Beschavingen met goed lopende economieën, bijzondere architectuur en interessante tradities. Het is een geschiedenis die je misschien niet hebt geleerd op school, maar die je beeldvorming over Amerika en haar oorspronkelijke bewoners voor altijd zal veranderen.
