Het gaat niet goed met de Amazone. Althans volgens de krantenkoppen. En inderdaad, er gaat veel mis in het grootste regenwoud ter wereld. Zo verdwijnen er dagelijks voetbalvelden aan bos. De grootste bedreiging voor de Amazone op dit moment. En een probleem waar we allemaal op lange termijn de gevolgen van gaan ervaren. Maar… het is niet alleen maar kommer en kwel, samen kijken hoe de Amazone ten onder gaat, zoals de nieuwsmedia schetsen. Er gebeurt ook een hoop om de Amazone van de ondergang te redden. In deze blog vertel ik dan ook welke positieve ontwikkelingen er in 2023 spelen om de Amazone, en daarmee ook het klimaat, te redden. Want er gebeurt ontzettend veel dat wél hoopgevend is!
De kracht van de Amazone
De Amazone is een magische plek. Het is namelijk het gebied met de hoogste biodiversiteit ter wereld. Je vindt er maar liefst 10% van alle boom- plant- en diersoorten die er zijn. Naast dat is het het huis is van bijzondere dieren zoals de jaguar, tapir, Amazonedolfijn en de reuzenotter, is het ook het thuis van méér dan dertig miljoen mensen. En er is nog een reden waarom de Amazone zo’n bijzonder gebied is. De Amazone speelt namelijk een sleutelrol in de strijd tegen klimaatverandering. Het gebied is de grootste opslagplek van CO2 ter wereld.
Ontbossing in de Amazone: een groot probleem
Massale ontbossing is al jaren de orde van de dag in de Amazone. Elke vijftien seconden verdwijnt er een voetbalveld aan tropisch regenwoud. Stel het je eens voor: een voetbalveld. De grootste oorzaak hiervan? Landbouw. In Zuid-Amerika is de landbouw in méér dan 90% van de gevallen de reden voor de houtkap. En waar wordt de grond vervolgens voor gebruikt? Ongeveer 70% hiervan is voor de intensieve veeteelt, de overige 20% voor de productie van gewilde producten zoals palmolie en soja (voor met name de vleesindustrie). Hiernaast spelen ook goudwinning, olie- en gasboringen en bouw van infrastructuur een rol.
Waarom is deze ontbossing nu precies een probleem? Door ontbossing komt CO2 vrij, hetgeen ervoor zorgt dat de aarde sneller opwarmt. En verdere opwarming van de aarde is nou juist precies waar we zo keihard tegen aan het vechten zijn. Bovendien riskeren we dat er hele ecosystemen verdwijnen als we bos blijven kappen. Het verdwijnen van één dier- of plantensoort kan al desastreuze gevolgen hebben voor andere soorten. Als we massaal bomen blijven kappen heeft dit ook gevolgen voor de voedselvoorziening. Minder bomen betekent een drogere grond en dus een lagere landbouwproductiviteit. Recent onderzoek wijst uit dat, als we zo door gaan, we op een punt van ‘no return’ komen en er sprake is van onherstelbare schade. Actie is dus snel nodig.
Maar er is hoop!
We kijken als wereld echt niet alleen maar toe naar hoe de Amazone ten onder gaat. Er wordt gelukkig wel degelijk actie ondernomen om het regenwoud te redden. De nieuwsmedia besteedt hier echter veel te weinig aandacht aan. Goed nieuws is, helaas nog veel te vaak, geen nieuws. Hieronder deel ik dan ook vier positieve en hoopgevende ontwikkelingen uit 2023 die de Amazone gaan (want positieve taal!) redden.
Positieve ontwikkelingen die de Amazone gaan redden
1. De Amazonetop en de Amazone Alliantie
Net als de klimaattop, bestaat er een Amazonetop. Hoppa, het eerste positieve nieuwtje! De Amazonetop is een terugkerende bijeenkomst tussen de negen Amazonelanden: Bolivia, Peru, Ecuador, Colombia, Suriname, Guyana, Venezuela en Brazilië. In augustus van dit jaar was het (na jaren) weer zover en hebben deze landen een uitvoerig overleg gehad om ontbossing tegen te gaan. Uitkomst: de landen zijn het erover eens dat de Amazone beter beschermd moet worden. Helaas is er qua beleid niks specifieks uitgekomen. Wel gaan de landen aan de slag met een ‘routekaart’ en hebben ze het samenwerkingsverband Amazone Alliantie opgericht. Het is sinds lange tijd dat er weer een Amazonetop was en een alliantie belooft dat er actie ondernomen gaat worden op korte termijn.
2. De Europese bossenwet
Uit onderzoek van FAO blijkt dat tussen 1990 en 2020 een gebied groter dan Europa is ontbost. En dat Europa voor 10% verantwoordelijk was voor deze wereldwijde ontbossing. Een gegeven dat kaarsrecht op het streven van de Europese unie om de klimaatcrisis tegen te gaan. Er is daarom in april 2023 een nieuwe wet ingevoerd in de Europese Unie waardoor bedrijven verplicht moeten laten zien dat hun product (o.a. koffie, hout, palmolie, chocolade of afgeleiden hiervan) niet heeft bijgedragen aan ontbossing of de aantasting van bossen. Ook moeten producten die verkocht worden in de Europese Unie voldoen aan lokaal beleid in het land van herkomst. Hieronder valt bijvoorbeeld de impact van productie op de rechten van oorspronkelijke bewoners.
De Europese bossenwet laat zien dat we als verenigd Europa een hele hoop voor elkaar kunnen krijgen. De wet is hoopvol. Als grote speler op de wereldmarkt kunnen we zo invloed uitoefenen op beleid (omtrent productie) in de rest van de wereld. En zo dus duurzame en rechtvaardige keuzes in de productieketens afdwingen. Nu is het wachten op de cijfers…
3. Lula, de nieuwe president in Brazilië
60% van de Amazone bevindt zich op Braziliaans grondgebied. Meer dan de helft dus! Dat betekent dat Brazilië een grote rol kan (en moet) spelen in het behouden en beschermen van de Amazone. Een mooie ontwikkeling dus dat Brazilië eind 2022 voor een nieuwe progressieve president heeft gekozen, Lula Da Silva. Hij geeft zelf aan voorloper te willen zijn op het gebied van klimaat in de regio. En de eerste feiten liegen er niet om. In de eerste periode van zijn regeerperiode is de ontbossing fors gedaald met wel 38% in vergelijking met het jaar daarvoor. Hij pleit dan ook openbaar voor ‘zero’ ontbossing in 2030. Een heuse ommezwaai, aangezien zijn voorganger Bolsenaro de ontbossing juist extreem heeft laten stijgen. Betekent dit dan toch een kantelpunt?
4. Het referendum in Ecuador
Ecuador heeft dit jaar geschiedenis geschreven. Zo stemde een meerderheid van de mensen in het land vóór een nieuwe wet die de olieboringen in het Yasuní park verbiedt. Een bijzondere mijlpaal, want het land is voor een groot deel afhankelijk van de export van olie. Het besluit zorgt niet alleen voor herstel van de natuur in het park, maar beschermt ook direct de oorspronkelijke bewoners die er wonen. Daarnaast sluit het naadloos aan bij de huidige energietransitie waarbij olie en gas verleden tijd zijn. Na jaren van vrij spel voor oliebedrijven in de Amazone, is dit toch echt wel een flinke reality check voor ze! Met de nieuwe wet kan het kleine Ecuador een voorbeeldfunctie zijn voor haar buren. Wat zegt dit besluit over Ecuador? En vertelt het ons misschien ook iets over het mee laten beslissen van burgers over leefomgeving en klimaat? (Ik denk van wel ;-)).
Een hoop mooie ontwikkelingen! Toch? En er gebeurt, op kleinere schaal, natuurlijk nog een hoop meer. Helaas bij elkaar nog lang niet genoeg, maar het is een begin. Laten we ons niet blind staren op de slechte dingen, maar af en toe inzoomen op de positieve ontwikkelingen. De Amazone redden en een manier vinden om samen te leven met de natuur is nog mogelijk! 🙂
Wil je meer lezen over trends en ontwikkelingen in Zuid-Amerika? Ga dan naar de overzichtpagina met alle blogs over Zuid-Amerika.
